قبل از پرداختن به مبحث فنی نحوه محاسبه شب کاری و نوبت کاری لازم است مفاهیم کار روز و کار شب را توضیح دهیم . به استناد ماده ۵۳ قانون کار ” کار روز ، کارهایی است که زمان انجام آن از ساعت ۶ بامداد تا ۲۲ می باشد و کار شب کارهایی است که زمان انجام آن بین ۲۲ تا ۶ بامداد قرار دارد . ”
به استناد ماده ۵۶ قانون کار ، کار روز به دو قسمت ” کار صبح ” و ” کار عصر ” تقسیم بندی می شود . لذا با این تقسیم بندی ساعت کار روز از ۶ لغایت ۱۴ و ساعت کار عصر از ۱۴ لغایت ۲۲ می باشد .
شب کاری :
به استناد ماده ۵۸ قانون کار ” برای هر ساعت کار در شب تنها به کارگران غیر نوبتی ۳۵ % اضافه بر مزد ساعت کار عادی تعلق می گیرد . ” یعنی کارگرانی که فقط در شیفت شب مشغول کار هستند ” به ازای هر ساعت کار در شب ” علاوه بر مزد عادی ، ۳۵% نیز به عنوان فوق العاده شب کاری دریافت می نمایند . توضیح و نکته مهم این است که فوق العاده شب کاری به ازای ساعات حضور در شب به فرد تعلق می گیرد و در شبهایی که فرد به دلیل تعطیلی یا مرخصی کار نمی کند ، مشمول دریافت فوق العاده شب کاری نمی شود .
نوبت کاری :
به استناد ماده ۵۵ قانون کار ” کار نوبتی عبارت است از کاری که در طول ماه گردش دارد ، به نحوی که نوبت های آن در صبح یا عصر یا شب واقع می شود .”
همانطور که از تعریف پیداست اگر ساعات کاری فرد در طول ماه بین نوبت های کاری ( صبح – عصر – شب ) گردش داشته باشد و این گردش در طول ماه اتفاق بیفتد و از طرف دیگر این گردش منظم باشد ، فرد مشمول دریافت فوق العاده نوبت کاری می باشد .
به استناد ماده ۵۶ قانون کار ” کارگری که در طول ماه به طور نوبتی کار می کند و نوبت های کار وی در صبح و عصر واقع می شود ۱۰% و چنانچه نوبت ها در صبح و عصر و شب قرار گیرد ، ۱۵ % و در صورتی که نوبت ها به صبح و شب و یا عصر و شب بیفتد ۲۲.۵% علاوه بر مزد به عنوان فوق العاده نوبت کاری دریافت خواهد کرد . ”
همانطور که از تعریف بر می آید در کار نوبتی باید گردش منظم بین شیفت های کاری ( نوبت های کاری ) وجود داشته باشد و این گردش در طول یک ماه اتفاق بیفتد . یعنی اگر فردی در یک ماه در شیفت صبح کار کند و ماه دیگر در شیفت عصر کار کند ، از آنجایی که گردش در یک ماه اتفاق نیفتاده است و کار در شیفت عصر به تنهایی مشمول دریافت نوبت کاری نمی باشد ، لذا این فرد مشمول دریافت نوبت کاری نمی شود .
مبالغ مذکور در ماده ۵۶ قانون کار برای گردش های مختلف نوبت کاری ( ۱۰% و ۱۵% و ۲۲.۵% ) علاووه بر مزد ماهیانه پرداخت می شوند بر خلاف شب کاری که به ازای هر ساعت کار در شب پرداخت می شود ، درصد فوق العاده نوبت کاری ، روی پایه حقوق اعمال و پرداخت می شود .
به طور مثال اگر پایه حقوق فرد مبلغ ۳۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال باشد و به صورت یک هفته صبح و یک هفته عصر کار کند این فرد مشمول دریافت فوق العاده نوبت کاری ۱۰ درصدی می شود که می بایستی ۱۰ درصد پایه حقوقش را به عنوان فوق العاده نوبت کاری دریافت کند که مبلغ آن ۳.۰۰۰.۰۰۰ ریال می باشد .
