چرا کارکنان در اداره کار از کارفرما شکایت می کنند ؟
یکی از وظایف بنیادی و اولیه ی ادارات کار در هر کشوری از جمله کشور ما ، رسیدگی به دعاوی بین کارگر و کارفرماست . این وظیفه طبق ماده ی …. قانون کار بر عهده ی مراجع حل اختلاف مستقر در ادارات کار گذاشته شده است . منظور از مراجع حل اختلاف ” هیات تشخیص ” و ” هیات حل اختلاف ” هستند . هیات تشخیص هیات بدوی و هیات حل اختلاف هیات تجدید نظر برای هیات اول است . مراحل طرح دادخواست شکایت توسط کارگر و اقدامات مورد نیاز توسط کارگر و کارفرما در پایان همین مطلب توضیح داده خواهد شد .
حال بررسی کنیم که چرا کارکنان بعد از مدتی اشتغال علیه کارفرما شکایت می کنند . دلایل طرح دادخواست علیه کارفرما را در یک نوع تقسیم بندی می توان به 5 دسته تقسیم کرد :
1 – طرح دادخواست برای دریافت بیمه بیکاری
2 – طرح دادخواست برای دریافت مطالبات قانونی شامل : عیدی و پاداش ، سنوات خدمت ، مزایای ماهیانه مثل کمک هزینه اقلام مصرفی ( بن ) و حق مسکن و اضافه کاری و تعطیل کاری و شب کاری و نوبت کاری و ….. ، واریز حق بیمه موضوع ماده 148 قانون کار و مواردی از این دست
3 – درخواست اجرای طرح طبقه بندی مشاغل یا درخواست مابه التفاوت های ناشی از اجرای طرح مذکور که توسط کارفرما پرداخت نشده است
4 – درخواست بازگشت به کار به دلیل قانونی نبودن اخراج از ناحیه ی کارفرما ( کارگر ممکن است دارای مانده ی قرارداد باشد یا کارگر دائمی ( رسمی ) باشد
5 – موارد دیگری مانند : تغییر شرایط کار – حذف مزایایی که طبق عرف معمول کارگاه می بایستی توسط کارفرما پرداخت شود و ….
( تاکید می شود که موارد دیگری نیز وجود دارد و این صرفاً یک نوع طبقه بندی از دیدگاه نویسنده ی این مقاله است . )
حال بررسی کنیم که هر یک از موارد مذکور به چه دلیل اتفاق می افتد و در مقابل آن چه کاری باید انجام دهیم :
1 – طرح دادخواست برای دریافت بیمه بیکاری :
از سال 1385 به بعد برای دریافت بیمه بیکاری نیازی به طرح شکایت در مراجع حل اختلاف ادارارت کار نیست . برای دریافت بیمه ی بیکاری کارگر باید دارای حداقل یک سال کامل سابقه ی پرداخت حق بیمه ی کار باشد ( سوابق بیمه های اختیاری ، رانندگان و انواع دیگر بیمه ها برای بیمه ی بیکاری محسوب نمی شود ) . سابقه ی بیمه ی کار همان بیمه ی اجباری است که توسط کارفرما برای کارگران نزد سازمان تامین اجتماعی ارسال می شود .
برای دریافت بیمه ی بیکاری ، کارگر باید غیرارادی بیکار شده باشد به تعبیر دیگر خودش تقاضای قطع همکاری نکرده باشد پس کاری که استعفا کند مشمول دریافت بیمه ی بیکاری نخواهد بود . بیکاری ارادی مصادیقی دارد که از جمله می توان به : اعلام عدم نیاز از جانب کارفرما به دلایلی مانند اتمام قرارداد کار ، تعطیلی تمام یا قسمتی از کارگاه ، شرایط خاص ناشی از قوای قهریه که امکان ادامه ی کار را مسیر نمی سازد و مواردی از این دست می تواند اتفاق بیفتد . زمانی که کارفرما به کارگر اعلام عدم نیاز نماید ، کارگر می تواند با ارائه ی قراردادهای کار یک سال آخر خود به اضافه ی نامه ی عدم نیاز اقدام به ثبت درخواست بیمه ی بیکاری نماید . برای این منظور به یکی از دفاتر پیشخوان خدمات دولت مراجعه می نماید و مدارک مورد نیاز را در سامانه ی جامع روابط کار قسمت درخواست بیمه ی بیکاری ثبت کرده و منتظر اعلام نتیجه خواهد ماند .
برای آگاهی از روال نحوه ی ثبت بیمه ی بیکاری در سامانه ی مذکور می توانید به مقاله ی دیگری که با همین عنوان در سایت وجود دارد مراجعه نمایید .
پس برای دریافت بیمه ی بیکاری الزامی به طرح شکایت در مراجع حل اختلاف ادارت کار نیست و صرفاً نامه ی عدم نیاز و قرارداد کار یک سال آخر کارکرد کارگر برای این امر کفایت است .
2 – طرح دادخواست برای دریافت مطالبات قانونی شامل : عیدی و پاداش ، سنوات خدمت ، مزایای ماهیانه مثل کمک هزینه اقلام مصرفی ( بن ) و حق مسکن و اضافه کاری و تعطیل کاری و شب کاری و نوبت کاری و ….. ، واریز حق بیمه موضوع ماده 148 قانون کار و مواردی از این دست
می توان گفت شایع ترین دلیل طرح دعاوی کارگران علیه کارفرما این مورد است . این نوع طرح دعوی خود چند دلیل می تواند داشته باشد که به تعدادی از آنها در زیر اشاره می کنیم :
2-1 ) عدم پرداخت حقوق و مزایا و مطالبات کارگر توسط کارفرما :
گاهاً بین کارگر و کارفرما توافقی حاصل می شود که خلاف قانون کار و آیین نامه ها و و مقررات تبعی آن است و پس از قطع همکاری بین کارگر و کارفرما ، کارگر به اداره کار مراجعه و اقدام به طرح شکایت علیه کارفرما می کند . خواسته ی کارگر در شکایت اداره کار عموماً چند مورد از موارد فوق است که به نظر وی در زمان اشتغال از طرف کارفرما پرداخت نشده است . معمولاً در این نوع پرونده ها کارفرمایانی که بر خلاف قانون کار و مقررات و آیین نامه های آن عمل کرده اند و صرفاً بر اساس توافقات معمول و مرسوم محل کار خود اقدام نموده اند متضرر می شوند ، چرا که به دلیل نبود قراردادها و رسیدهای پرداخت حقوق و مزایای قانونی ، دفاع محکمه پسندی انجام نمی دهند و محکوم می شوند .
در این نوع پرونده ها کارفرما دفاع خاصی ندارد و محکوم به پرداخت مزایا و مطالبات قانونی طبق رای اداره کار ، می شود . بهترین راه پیشگیری از این موضوع تنظیم قراردادها و رسیدهای قانونی دریافت حقوق و مزایا است .
2-2 ) عدم واریز حق بیمه ی مدت کار توسط کارفرما :
در جامعه ی کار ، عرف های غلطی وجود دارد . یکی از آنها این است که تا سه ماه اول کار می توانیم کارگر را بیمه نکنیم . این تصور خلاف قانون است و وجاهت قانونی ندارد . به استناد ماده ی 148 قانون کار کارفرما مکلف است کارگر را نزد سازمان تامین اجتماعی بیمه کند . از آنجایی که تمام بندهای قانون کار از ابتدای اشتغال شامل فرد می شوند ، لذا کارفرما مکلف است کارگر را از تاریخ اشتغال به کار نزد سازمان تامین اجتماعی بیمه کند . در غیر این صورت و اثبات اشتغال توسط کارگر ، هیات های حل اختلاف اقدام به صدور رای بابت حق بیمه ی مدت کارکرد کارگر می کنند .
3 – درخواست اجرای طرح طبقه بندی مشاغل یا درخواست مابه التفاوت های ناشی از اجرای طرح مذکور که توسط کارفرما پرداخت نشده است :
به استناد ماده 49 قانون کار کارگاههایی که بیش از 50 نفر کارگر داشته باشند مشمول اجرای طرح طبقه بندی مشاغل می شوند . ممکن است کارگاهی طرح مذکور را اجرا کند اما پرداختی های حقوق و مزایای کارگران خود را بر اساس طرح طبقه بندی انجام ندهد . در صورت عدم اجرای هر یک از این موارد کارگران کارگاههای مذکور می توانند به هیات حل اختلاف مراجعه نموده و تقاضای دریافت مطالبات را نمایند . رسیدگی به دعاوی کارگری کارفرمایی مربوط به طبقه بندی مشاغل صرفاً در صلاحیت هیات های حل اختلاف است و در صورت ارجاع پرونده به هیات تشخیص ، این هیات موظف است عدم صلاحیت خود را در رسیدگی اعلام و پرونده را به هیات حل اختلاف ارجاع دهد .
4 – درخواست بازگشت به کار به دلیل قانونی نبودن اخراج از ناحیه ی کارفرما ( کارگر ممکن است دارای مانده ی قرارداد باشد یا کارگر دائمی ( رسمی ) باشد )
اگر کارفرما با کارگر خود دارای قرارداد کار باشد و زودتر از موعد اتمام قرارداد با کارگر قطع همکاری نماید ، در صورتی که کارگر تقاضای بازگشت به کار داشته باشد می تواند با ارائه ی دادخواست به هیات تشخیص تقاضای بازگشت به کار نماید . در صورتی که اخراج از ناحیه کارفرما غیرقانونی باشد و دلیل محکمه پسندی برای اخراج کارگر نداشته باشد ، موظف است کارگر را تا پایان دوره ی قرارداد کار به کار اولیه یا شغل هم شان و طرازش برگرداند . اگر هم کارگر فاقد قرارداد کار مدت معین باشد و کارفرما دلیل قانونی برای اخراج وی نداشته باشد نیز همان رای بازگشت به کار جاری خواهد بود .
5 – موارد دیگری مانند : تغییر شرایط کار – حذف مزایایی که طبق عرف معمول کارگاه می بایستی توسط کارفرما پرداخت شود و ….
یکی از مهم ترین دلایل طرح شکایت کارگری در اداره کار بعد از 4 مورد فوق تغییر عمده در شرایط کار کارگر توسط کارفرماست . به استناد ماده 26 قانون کار هر گونه تغییر عمده در شرایط کار می بایستی با هماهنگی اداره کار انجام شود و در صورت تغییر عمده شرایط کار بدون جلب رضایت کارگر ، کارفرما در مراجع حل اختلاف ادارات کار محکوم خواهد بود .
نحوه ی مراجعه به سامانه ی جامع روابط کار
رسیدگی در این مراجع با طرح دادخواست شکایت توسط کارگر شروع می شود . پس از درخواست کارگر از طریق سامانه ی جامع روابط کار به نشانی prkar.mcls.gov.ir به صورت الکترونیکی دادخواست کارگر علیه کارفرما ثبت می شود . سامانه ی جامع روابط کار ، در واقع سامانه کارگر و کارفرما برای طرح دعاوی کار یا همان دعاوی کارگری کارفرمایی می باشد .
پس از ثبت دادخواست شکایت از کارفرما توسط کارگر ، اداره کار ابلاغیه ای را برای کارفرما ارسال می کند که حاوی کد رهگیری می باشد . کارگر و کارفرما برای انجام اقدامات لازم در سامانه ی جامع روابط کار می بایستی ابتدا در یکی از دفاتر پیشخوان خدمات دولت احراز هویت نموده و نام کاربری و رمز عبور خود را که از طریق پیامک برایشان ارسال می شود در سامانه وارد نموده تا به صفحه ی کاربری خود دسترسی داشته باشند و امکان رویت مدارک و درخواست های طرف مقابل فراهم باشد . بعد از راه اندازی سامانه ی جامع روابط کار ، هر گونه مدرکی که از طرف کارگر یا کارفرما به هیات ارائه می شود ، صرفاً می بایستی از طریق سامانه ی مذکور انجام شود اما اصل مدارک در جلسات رسیدگی به رویت اعضای هیات ها برسد .